| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | محمدنجیب‌الله احمدزی |
| معروف به | دکتر نجیب |
| زادروز | اوت ۱۹۴۷ |
| زادگاه | کابل، افغانستان |
| تاریخ مرگ | ۲۸ سپتامبر ۱۹۹۶ (۴۹ سال) |
| محل مرگ | کابل، افغانستان |
| همسر | فتانه نجیب |
| فرزندان | سه دختر |
| دین | مسلمان سنی |
| اطلاعات سیاسی | |
| تاریخ ریاست | ۳۰ سپتامبر ۱۹۸۷ – ۱۶ آوریل ۱۹۹۲ |
| ترتیب | هفتمین رئیس جمهور افغانستان |
| پیش از | عبدالرحیم هاتف |
| پس از | حاجی‌محمد چمکنی |
| جناح سیاسی | حزب وطن افغانستان دموکراتیک خلق |
| پست‌های دیگر | رئیس خاد سفیر افغانستان در ایران ژوئیه ۱۹۷۸ |
محمدنجیب‌الله احمدزی معروف به دکتر نجیب‌الله (۶ اوت ۱۹۴۷ – ۲۸ سپتامبر ۱۹۹۶) هفتمین رئیس جمهور افغانستان و آخرین رئیس جمهور جمهوری دموکراتیک افغانستان بود. او همچنین به عنوان دومین رئیس جمهور جمهوری افغانستان شناخته میشود.
زندگینامه
نجیب‌الله در ۲۸ سالگی در سال ۱۹۷۵ با درجه دکترا از دانشگاه کابل در رشته طبابت فارغ التحصیل شد و فعالیت‌های سیاسی خویش را در سال ۱۹۶۵ با ملحق شدن به دسته پرچم از حزب دموکراتیک خلق افغانستان آغاز کرد. او در ژانویه ۱۹۸۰ به رهبری خدمات اطلاعات دولتی رسید و تا مه ۱۹۸۶ در همین پست ماند. در سال ۱۹۸۶ به ریاست جمهوری برگزیده شد و قانون اساسی جدیدی اتخاذ نمود.
دکتر نجیب‌الله در زمان خدمت خود به عنوان رئیس جمهور به یکی شدن افغانها و واحد بودن تأکید داشت و دسته‌های خلق و پرچم را از جناح دموکراتیک خلق در سال ۱۹۹۰ منحل و به جناح وطن دموکراتیک تغییر داد.
نجیب‌الله جزو اولین افرادی بود که توسط طالبان کشته شد. او و برادرش پس از ورود طالبان به کابل از مرکز سازمان ملل در کابل گرفته و در ملاء عام به دار آویخته شدند. این کار طالبان «عملی کاملاً وحشیانه، قبیح و مخالف دین اسلام» از سوی جامعه مسلمانان یاد شد و بسیاری از کشورهای مسلمان این عمل را محکوم کردند. بعد از اعدام، این عمل توسط طالبان نیز عملی ضد اسلامی و مخالف اسلام تلقی شد.
نجیب‌الله از سوی عدهٔ زیادی از مردم افغانستان به خاطر در پیش گرفتن سیاست‌های آشتی ملی، پیشبینی جنگهای داخلی مجاهدین و حس میهن‌پرستی‌اش ستوده میشود و از او با نام‌های «شهید نجیب‌الله» و «دکتر نجیب» یاد می‌کنند.
سالهای اولیه
نجیب‌الله در اوت ۱۹۴۷ در طایفه‌ی احمدزی، تباری از قوم پشتون غلجائی در شهر کابل به دنیا آمد. دهکده‌ای که نیاکان او متعلق به آن بودند در بین شهرهای گردیز در ولایت پکتیا و «سید کَرَم» قرار داشت. او در لیسه حبیبیه تحصیل کرد و از دانشگاه کابل با درجه دکترا در طبابت در سال ۱۹۷۵ فارغ‌التحصیل شد.
______________________
گرایش سیاسی
نجیب‌الله از اعضای جناح پرچم حزب دموکراتیک خلق افغانستان بود.
سفارت
پس از کودتای هفت ثور ۱۳۵۷ خورشیدی در سازمانهای حزبی مشغول کار شد، در ماه ژوئیه ۱۹۷۸ به عنوان سفیر به تهران اعزام گردید و پس از مدتی از خدمت مرخص و به کابل احضار شد.
ریاست خاد
وی مدتی بعد به مسکو رفت و همراه با قوای شوروی در دسامبر سال ۱۹۷۹ به کابل بازگشت و به‌عنوان رئیس دستگاه استخباراتی (اطلاعاتی) دولت، به نام خدمات امنیت دولتی تعیین شد.
ریاست جمهوری
محمد نجیب الله در سال ۱۹۸۶ رئیس جمهور حکومت افغانستان شد و جانشین ببرک کارمل گردید.
__________________________
اصلاحات
او به تدریج از اصول اصلی و خطوط مرامی حزب صرف نظر کرد و در قانون اساسی، در اساسنامه و مرامنامهٔ حزب تعدیلاتی بوجود آورد. نام حزب دموکراتیک خلق را به حزب وطن تبدیل کرد و به برنامه‌های سازمان ملل در مورد کناره‌گیری از قدرت، تشکیل حکومت موقت و انتخابات آزاد موافقت نمود.
تحویل قدرت
محمد نجیب‌الله، در سال ۱۳۷۱ خورشیدی، پذیرفت که قدرت را به شورای حکومتی مجاهدین تحویل دهد. با کنار رفتن نجیب‌الله و تسلط مجاهدین در کابل، جنگهای داخلی این کشور آغاز شد. جنگ‌هایی که تا ویرانی بخش عمده‌ای از شهر کابل، پایتخت کشور ادامه داشت.
قتل
زمانی که طالبان وارد شهر کابل شدند، احمدشاه مسعود دو بار به دکتر نجیب‌الله پیشنهاد ترک کشور را داده بود. او هر دو بار پیشنهاد را با این اندیشه که طالبان از جان او خواهند گذشت،[نیازمند منبع] رد کرد. ژنرال اسحاق توخی، دستیار دکتر نجیب‌الله که یک روز پیش از مرگ نجیب‌الله همراهش بود، بیان کرد: هنگامی که سه نفر به نزد او (اسحاق توخی) و دکتر نجیب‌الله برای ترک کابل آمدند، آن‌ها این پیشنهاد را رد کردند که اشتباهی بزرگ بود.[۶] دکتر نجیب‌الله در صبحگاه نخستین روز ورود طالبان به کابل در تاریخ ۲۷ سپتامبر ۱۹۹۶ از مرکز سازمان ملل در کابل بازداشت گردید و به‌همراه برادرش شاهپور احمدزی شکنجه و کشته شد. طالبان اجساد آن‌ها در چهارراه آریانا در نزدیکی ارگ ریاست جمهوری افغانستان آویزان کرده و به تمسخر انداختنداجساد دکتر محمد نجیب‌الله و برادرش توسط مردمان قبیله‌ای از تیرهای چراغ برق پایین شد و به شهر گردیز در ولایت پکتیا انتقال داده شد.
_________________________________
محکومیت‌های بین‌المللی
بعد از کشته‌شدن دکتر نجیب‌الله، محکومیت‌های بین‌المللی گسترده‌ای طرف بسیاری از کشورها خصوصاً جهان اسلام به طالبان وارد شد.
هند یکی از متحدین نزدیک دولت دکتر نجیب‌الله، اعدام او را کاملاً محکوم کرد و به صورت بسیار گسترده شروع به حمایت از احمد شاه مسعود و ائتلاف شمال برای جلوگیری از ترقی طالبان نمود.
عده زیادی از افغانها، دکتر نجیب الله را به خاطر در پیش گرفتن سیاست آشتی ملی و پیشبینی جنگهای داخلی مجاهدین می‌ستایند.
