تاریخچه اولیه یهودیان افغانستان

به روایت معمول، آغاز ردپای جوامع یهودی افغانستان به تبعید یهودیان بعد از غلبه آشوریان (۷۲۰ قبل از میلاد) و تبعید به بابل (۵۶۰ قبل از میلاد) برمی‌گردد. گرچه شواهد باستان‌شناسی چندانی در تایید این باور وجود ندارد با این همه یافته‌های گوناگون و شواهد عمده‌ای وجود دارد که حضور مستمر یهودیان را از قرن هشتم تا قرن بیستم در سرزمین افغانستان نشان می‌دهد. تنها تعداد کمی از منابع، حضور یهودیان را در این سرزمین قبل از قرن هشتم ذکر می‌کنند. متن‌های مذهبی گوناگون به عربی و عبری در قرن دهم اشاره می‌کند که خاک شرق توسط جوامع یهودی پر شده است. خاک شرق طی سال‌های میانی (قرن هشتم تا چهاردهم) با خراسان (به معنی سرزمین آفتاب) ارتباط داشت که همان افغانستان شمالی بوده و با نواحی شمال شرق ایران و بخش‌های جنوبی آسیای مرکزی همسایه بود. مفسران یهودی نیز خراسان را به عنوان ناحیه‌ای که در آن یهودیان تبعید شدند معرفی می‌کنند. این مفسران وجود یک جامعه یهودی پیشرفته را در این ناحیه اثبات می‌کنند. الحاج محمد الادریسی یک تاریخ‌ نویس مسلمان (۱۱۶۶-۱۰۹۹ هـ.ق) نیز در تحقیق خود بر روی سلسله بنی جلال، از جوامع یهودی در شهرهای غزنه و نیشابور نام می‌برد. بنیامین تودولایی در مورد جوامع یهودی غزنه و نیشابور گزارش می‌دهد: غزنه شهر بزرگی است بر روی رود گازن ، جایی که در حدود ۸۰۰۰۰ یهودی وجود داشت. غزنه از لحاظ تجاری اهمیت دارد. در کوه‌های نیشابور، چهار نسل از بنی‌اسرائیل به نام‌های نسل دان، نسل زبولون، نسل آشر و نسل نفتالی ساکن بوده که در اسارت شَلمَن ِاسِر پادشاه آشور بودند. آنان شهرها و دهکده‌های بزرگی در کوه‌ها داشتند. آنها تحت قوانین غیریهودی‌ها نبودند، اما شاهزاده‌ای به نام آر. یوسف اَمَرکلا لاوی داشتند و طلبه‌هایی در میانشان وجود داشت.

مطالب مرتبط: یهودیان افغانستان